Vitamine K is een vetoplosbaar vitamine.
Het bestaan van een “vitamine K” werd door de Deense onderzoeker Henrik Dam gepostuleerd, nadat hem in 1929 bij onderzoek naar de cholesterolsynthese van kippen was opgevallen, dat de dieren na twee à drie weken op een dieet zonder cholesterol onderhuidse bloedingen in spieren en andere organen ontwikkelden. Hij kon uitsluiten dat dit te maken had met een tekort aan de vitamines A, B1, B2, D of C, vetten of cholesterol zelf. Hij noemde de vitamine, die anders voor de bloedstolling zorgde, coagulatievitamine of in het Deens Koagulations Vitamin, dat tot vitamine K werd afgekort. Coagulatie en bloedstolling zijn hetzelfde.
Verdere onderzoekspogingen volgden en in 1935 werd deze groep verbindingen ten slotte als een essentieel vitamine met lipofiele eigenschappen erkend. In 1939 isoleerde Hendrik Dam vitamine K1 en Edward Adelbert Doisy vitamine K2 uit vis. De chemische structuur van vitamine K werd korte tijd later door Almquist en Stokstad van de Universiteit van Californië in Berkeley als eerste opgehelderd. In 1939, in hetzelfde nummer van het tijdschrift waarin Almquist en Stockstad publiceerden, publiceerden ook twee andere onderzoeksgroepen, die rondom Doisy en Fieser, hun artikelen met de synthese van vitamine K1. In 1940 beschreef Doisy de chemische structuur van vitamine K2.
In 1943 ontvingen Dam voor zijn ontdekking en Doisy voor het ophelderen van de structuur van deze vitaminegroep gezamenlijk de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. Hoewel het onderzoek van Almquist en Stokstad plaatsvond vóór het onderzoek van Dam, liepen ze uiteindelijk een Nobelprijs mis. De publicatie van hun artikel werd door bureaucratie van universiteitsmedewerkers vertraagd, en aanvankelijk werd de publicatie van hun manuscript geweigerd.
Sinds de ontdekking van vitamine K is decennialang gedacht dat deze vitamine uitsluitend nodig is voor de bloedstolling. Daar kwam verandering in met de ontdekking van vitamine-K-afhankelijke eiwitten in botweefsel. Later zijn ook eiwitten in de vaatwand gevonden waarvan de werking afhankelijk is van vitamine K. Tegenwoordig worden in hoog tempo en in heel veel weefsels dergelijke van vitamine K afhankelijke regeleiwitten gevonden. Daardoor groeit de wetenschappelijke belangstelling voor vitamine K enorm. Lange tijd heeft, met het idee dat tekorten nauwelijks zouden voorkomen, het onderzoek naar vitamine K op een laag pitje gestaan.
Vitamine K omvat een groep verbindingen met een gemeenschappelijke kern van menadion, 2-methyl-1,4-naftochinon, en een zijketen op de 3-positie. De verbindingen verschillen in de aard en lengte van die zijketen.
- Vitamine K1 – fyllochinon, fylloquinon en fytomenadion – heeft een fytyln -zijketen. Deze vorm is vooral te vinden in groene bladgroenten, zoals in spinazie, broccoli , spruitjes en bloemkool , evenals in algen en plantaardige oliën. Tijdens hydrogenering van plantaardige oliën wordt fyllochinon omgezet in het minder biologisch actieve dihydrofyllochinon. Ongeveer 90% van de vitamine K-inname in een typische westerse voeding is afkomstig van vitamine K1.
- Vitamine K2 – menachinon, menaquinon, afgekort MK – heeft zijketens gebaseerd op herhalende onverzadigde 5-koolstof prenyl-eenheden. De lengte van de zijketens verschilt en het aantal prenyl-eenheden wordt aangeduid met het cijfer achter de MK-afkorting:
- MK-4 – menachinon-4 – wordt niet door bacteriën geproduceerd, maar wordt door dieren, en mensen, geproduceerd uit fytomenadion. Het is in lage concentraties aanwezig in vlees en eieren.
- MK-6, MK-7, MK-8 en MK-9 zijn vormen van vitamine K die door bacteriën worden geproduceerd en dus in gefermenteerd voedsel worden aangetroffen, zoals in schimmelkaas. Met name het Japanse voedingsmiddel nattō is een rijke bron van MK-7. Ook in de microbiële flora van de dikke darm vindt in beperkte mate productie van vitamine K2 plaats. In hoeverre dit beschikbaar is voor absorptie is onderwerp van discussie. Vetoplosbare vitamines worden vooral in de kronkeldarm opgenomen.
- Vitamine K3 of menadion. Menadion heeft geen zijketen opgebouwd uit isopreen-eenheden , de methylgroep is wel aanwezig. Het heeft ook geen vitamine K-activiteit, het is een provitamine K. Het wordt vaak de synthetische vorm van vitamine K genoemd, hoewel bacteriën het ook kunnen aanmaken. Gewervelde dieren zijn in staat menadion, na reductie tot menadiol (beide ketonfuncties worden gereduceerd waarbij een hydrochinon ontstaat), om te zetten in MK-4 door eerst een 4-prenyl-zijketen toe te voegen op de 3-positie en vervolgens het dion weer te herstellen. Vitamine K3 is toegestaan voor verwerking in diervoeding. Toevoeging in voedingsmiddelen of farmaceutische producten voor menselijke consumptie is niet toegestaan.
- Vitamine K4 of menadiol. Tussenstap in de biosynthese van vitamine K2 uit menadion (vitamine K3, zie hierboven).
In een typisch westers voedingspatroon bestaat ongeveer 10% van de vitamine K-consumptie uit vitamine K2.
Bron: Wikipedia
Wilt u nattō bestellen?
Nattodan produceert en verkoopt ambachtelijk gemaakte biologische nattō via een eigen webwinkel.